راه‌های رقّت قلب چیست؟

استاد آیت الله جوادی آملی:

رقّت قلب داریم و ضعف قلب، ممکن است کسی بگوید من در مدت عمرم یک ‏گوسفند را سر نبریده‌ام یا مرغی را ندیده‌ام که سر ببرند، این رقّت قلب نیست بلکه ‏ضعف نفس است. زیرا همین شخص که می‌گوید من تحمل دیدن گوسفند ذبح شده را ‏ندارم وقتی کباب گوسفند را می‌خورد و بوی کباب به مشام فقرا می‌رسد بی‌خیال ‏است و قلبش تکان نمی‌خورد و به فکر آنها نیست. رقّت قلب و عاطفه از فضائل انسانی ‏است در حالی که ضعف نفس فضیلت نیست. راهی که انسان با طیّ آن برابر دستورات ‏الهی خدمتی به خلق خدا انجام می‌دهد رقّت قلب است و آن راهی که با دستورات ‏الهی برابر نیست، ضعف نفس است.‏ رقیق القلب بودن این است که انسان وقتی فقیری را دید واقعاً متأثر بشود، از ‏قیامت و دوزخ که گفته می‌شود، از نابسامانی وضع یک عده‌ای واقعاً متأثر بشود، این را ‏می‌گویند رقّت قلب. راه رقّت قلب هم گناه نکردن است. از حضرت علی(علیه السّلام) ‏روایت شده است: «ما جَفّتِ الدّمُوع إلاّ لِقَسوَةِ القُلُوب وَ ما قَسّتِ القُلُوبُ إلاّ لِکَثْرَةِ ‏الذّنُوب»(1).‏ چشم‌ها گرفتار خشکی نمی‌شود مگر در اثر قساوت قلب، و قلب گرفتار قساوت ‏نمی‌شود مگر در اثر گناه زیاد.‏

‏ ‏(1) بحار، ج 70، ص 55‏‎.‎